Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn osoby z tak zwanej zerowej grupy podatkowej są całkowicie zwolnione z konieczności płacenia podatku od nabycia własności lub praw majątkowych. Mowa tu przede wszystkim o małżonku, rodzicach, rodzeństwu oraz zstępnych. Z takiej ulgi może skorzystać również rodzina adopcyjna.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi najbliższa rodzina nie musi płacić podatku – zarówno od spadku, jak i od darowizny na wypadek śmierci. Osoby te nie zapłacą podatku od spadku pod warunkiem, iż zgłoszą fakt jego nabycia naczelnikowi właściwego urzędu skarbowego.
Dzięki ustawie o podatku od spadków i darowizn została zrównana zarówno sytuacja rodzin biologicznych, jak i tych adopcyjnych. Podatek od spadku podatkiem bezpośrednim, a przedmiotem opodatkowania jest nabycie własności rzeczy, które znajdują się na terenie naszego kraju bądź nabycie określonych praw majątkowych wykonywanych na terenie Polski.
Opodatkowaniu nie podlega jednak każda rzecz majątkowa czy każde nabyte prawo. Z opodatkowania wyłączone są między innymi prawa autorskie i prawa pokrewne nabyte w drodze spadku lub darowizny. Opodatkowaniu nie podlegają również nabyte w drodze spadku środki zgromadzone na rachunku zmarłej osoby (będącej członkiem otwartego funduszu emerytalnego).
Warto zdawać sobie sprawę, że istnieje kilka grup podatkowych, które są charakterystyczne dla tego rodzaju podatku. Istnieją trzy takie grupy, a zaliczenie do konkretnej grupy odbywa się przede wszystkim na podstawie osobistego stosunku pomiędzy spadkobiercą a spadkodawcą. W praktyce oznacza to, iż im pokrewieństwo jest bliższe, tym grupa podatkowa niższa, a to z kolei wiąże się z mniejszym obciążeniem podatkowym.
I grupa podatkowa obejmuje: małżonka, zstępnych, pasierba, zięcia, synową, ojczyma, macochę oraz teściów. II grupa podatkowa to: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych. III grupa podatkowa obejmuje natomiast pozostałych nabywców.
Grupy spadkobierców w podatku od spadków są bardzo istotne, gdyż na ich podstawie oblicza się wysokość podatku od spadku. Jednak trzeba podkreślić, że wyżej wymienione grupy nie mają zastosowania w razie nabycia własności rzeczy bądź prawa w drodze zasiedzenia (w takiej sytuacji stosuje się bowiem stawkę podatkową wynoszącą 7%).
Warto też zwrócić uwagę na tak zwane minimum wolne od opodatkowania. Dla I grupy podatkowej taka kwota wynosi 9637 złotych, dla II grupy podatkowej jest to 7276 złotych, natomiast dla III grupy spadkobierców kwota ta wynosi 4 902 złote.
Podatnicy zobowiązani są do złożenia zeznania podatkowego, poza osobami, w przypadku których podatek jest pobierany przez płatnika. Warto pamiętać, że termin składania zeznań podatkowych wynosi sześć miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (czyli najczęściej od chwili śmierci spadkodawcy). Do zeznania podatkowego należy dołączyć konkretne dokumenty – może to być na przykład testament lub orzeczenie sądu.