Czy dłużnik, który umyślnie doprowadził do swojej niewypłacalności, może ogłosić upadłość konsumencką?

Po nowelizacji Prawa upadłościowego doprowadzenie do niewypłacalności nie jest bezwzględną przesłanką oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Z dobrodziejstwa instytucji upadłości konsumenckiej mogą skorzystać dłużnicy, którzy nie są w stanie spłacać swoich zobowiązań. Przyczyn stanu niewypłacalności może być naprawdę wiele. Obecnie w spiralę zadłużenia łatwo wpaść zaciągając kolejne kredyty lub pożyczki. Szczególnie jeśli warunki kredytu są niekorzystne dla kredytobiorcy np. w związku z bardzo wysokim oprocentowaniem lub prowizją. Łatwy dostęp do pożyczek udzielanych bez weryfikacji dochodów wnioskującego, konsumpcjonizm, są jednymi z przyczyn zaciągania wysokich zobowiązań. W efekcie, po podsumowaniu miesięcznych wydatków oraz sumy przychodów okazuje się, że dłużnikowi nie wystarcza środków na pokrycie wszystkich opłat. Doraźnym rozwiązaniem jest zaciągnięcie kolejnego kredytu na spłatę wcześniejszego zobowiązania. W ten sposób dochodzi do pogorszenia sytuacji majątkowej, czego skutkiem może być właśnie niewypłacalność. Często jedynym ratunkiem dla osób zadłużonych jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Kto może ogłosić upadłość konsumencką? Czy sąd może oddalić złożony wniosek?

Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej – zmiany w 2020 r.

Upadłość konsumencka to szansa dla osób zadłużonych, które utraciły zdolność do regulowania zobowiązań. Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami Prawa upadłościowego sąd nie bada na etapie rozpoznawania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej występowania przesłanki warunkującej oddalenie wniosku tj. doprowadzenia przez dłużnika do niewypłacalności bądź istotnego zwiększenia jej stopnia umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa. Co to oznacza dla dłużników? Sąd ogłasza upadłość, bez weryfikowania przyczyn niewypłacalności. Należy dodać, że przed zmianami, umyślne doprowadzenie przez dłużnika do niewypłacalności było obligatoryjną przesłanką oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. W takim przypadku sąd nie brał pod uwagę ani względów humanitarnych, ani względów słuszności.

Brak oceny przyczyn niewypłacalności podczas badania wniosku o ogłoszenie upadłości nie oznacza jednak, że dłużnik, który celowo doprowadził do swojej niewypłacalności, nie poniesie negatywnych konsekwencji. Okoliczności te sąd bierze pod uwagę, jednak dopiero na kolejnym etapie postępowania.

Odmowa ustalenia planu spłaty wierzycieli

Ustawodawca zmieniając uregulowania odnoszące się do upadłości konsumenckiej, znacznie zawęził podstawy odmowy oddłużenia. Nie jest to jednak równoznaczne ze stwierdzeniem, że niemal każdy i bez względu na okoliczności sprawy może być oddłużony.

Sąd odmówi ustalenia planu spłaty wierzycieli, umorzenia lub warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli:

• jeśli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności, celowo, istotnie zwiększył jej stopień np. poprzez celowe nieregulowanie zobowiązań,
• w stosunku do upadłego, wobec którego w okresie dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, prowadzono postępowanie upadłościowe, w wyniku którego umorzono część bądź całość zobowiązań.

Wskazane przesłanki nie mają jednak charakteru obligatoryjnego. Oznacza to, że sąd może wydać postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, umorzeniu lub warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeśli jest to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Jeśli w masie upadłości zgromadzone zostały środki, które powinny podlegać podziałowi pomiędzy wierzycieli, a wystąpiły negatywne przesłanki wskazane powyżej, sąd powinien dokonać podziału tych funduszy. W tym celu wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli. Nie zmierza ono jednak do umorzenia zobowiązań, które nie zostały zaspokojone.

Uprawomocnienie się postanowienia o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli, umorzeniu lub warunkowym umorzeniu zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania.

Przed zmianami w Prawie upadłościowym doprowadzenie do niewypłacalności lub istotne zwiększenie jej stopnia w sposób umyślny lub w wyniku rażącego niedbalstwa było bezwzględną przyczyną oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Obecnie te okoliczności badane są dopiero po ogłoszeniu upadłości i mają charakter względny.