EGZEKUCJA ALIMENTÓW – CO ZROBIĆ GDY RODZIC NIE WYWIĄZUJE SIĘ Z PRAWNEGO OBOWIĄZKU

Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka nie jest uzależniony od utrzymywania kontaktów z dzieckiem czy też ograniczenia, zawieszenia lub pozbawienia władzy rodzicielskiej, przepisy w tej kwestii nie pozostawiają wątpliwości. Zgodnie z art. 133 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359) „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.”. Należy zatem podkreślić, że obowiązek dostarczania dziecku środków na jego utrzymanie obciąża obojga rodziców bez względu na to, w jaki sposób kształtuje się relacja pomiędzy nimi, a w szczególności pomiędzy rodzicami a dziećmi.

KIEDY MOŻNA WSZCZĄĆ POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE?

Najbardziej pożądaną, choć rzadką w praktyce jest sytuacja, w której rodzice pomimo braku wspólnego pożycia wspólnie opiekują się dzieckiem i zajmują się jego utrzymaniem. Jednakże często wygląda to w ten sposób, że dziecko zamieszkuje z jednym z rodziców, na którym spoczywa większa część obowiązków związanych z opieką i wychowaniem, zaś drugi z rodziców,
w zależności od sytuacji finansowej w danym momencie, płaci lub nie płaci alimentów na utrzymanie dziecka. Wówczas koniecznym staje się podjęcie działań, które umożliwią egzekucję alimentów.

W celu rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego niezbędnym jest uzyskanie tytułu wykonawczego, którym może być na przykład orzeczenie sądu opatrzone klauzulą wykonalności lub ugoda sądowa, również zaopatrzona w klauzulę wykonalności oraz skierowanie wniosku do odpowiedniego komornika.

O obowiązku alimentacyjnym rodziców względem dziecka sąd może orzec w wyroku rozwodowym o ile stosowny wniosek zostanie złożony w trakcie postępowania sądowego. Ponadto, jeżeli kwestia ta nie została rozstrzygnięta w wyroku rozwodowym lub jeżeli do alimentów uprawione jest dziecko niepochodzące ze związku małżeńskiego możliwe jest wytoczenie odrębnego powództwa o alimenty. 

W pozwie powinno zostać dokładnie wyjaśnione jakie są miesięczne koszty utrzymania dziecka ze wskazaniem poszczególnych elementów, które składają się na daną kwotę, w tym: miesięczne koszty wyżywienia, wizyt u lekarzy, leków, ubrań, środków higieny osobistej, zajęć dodatkowych, mediów i opłat eksploatacyjnych przypadających na dziecko, a także innych wydatków na które potrzebne są środki pieniężne. Koszty te powinny znaleźć odzwierciedlenie w przedkładanych wraz z pozwem dowodach, czyli rachunkach, fakturach, zaświadczeniach oraz innych dokumentach, które pozwalają wykazać jaka powinna być miesięczna kwota zasądzonego roszczenia. Pozew o alimenty wnosi się do sądu rejonowego, w którego okręgu pozwana/pozwany ma miejsce zamieszkania lub do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej, czyli miejsce zamieszkania dziecka. Dodatkowo pozew ten zwolniony jest z opłaty sądowej, gdyż zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 755 z późn. zm.) strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych  nie ma obowiązku uiszczania kosztów sądowych.

Po uzyskaniu stosownego orzeczenia, inaczej tytułu egzekucyjnego należy zaopatrzyć go we wspomnianą powyżej klauzulę wykonalności, ażeby stał się tytułem wykonawczym. Wniosek
o nadanie klauzuli wnosi się do sądu, przed którym toczyło się postępowania o zasądzenie alimentów. 

Następnie, należy złożyć u komornika sądowego wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego. W przedmiotowym wniosku określa się świadczenie, które ma zostać spełnione oraz załącza się opisany powyżej tytuł wykonawczy. Wyboru właściwego komornika można dokonać opierając się na informacjach ze strony internetowej danego sądu rejonowego, gdyż komornicy działają właśnie przy sądach rejonowych. Komornik może między innymi zająć część wynagrodzenia za pracę zobowiązanej osoby lub środki na rachunkach bankowych. 

W ten właśnie sposób rozpoczyna się egzekucja alimentów. 

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA 

Warto również zauważyć, że brak wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego stanowi przestępstwo. Zgodnie z art. 209 §1 Kodeksu karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1444 z późn. zm.) uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego, który jest stwierdzony orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem, innym organem albo inną umową, jeżeli zaległość stanowi sumę co najmniej 3 świadczeń okresowych lub jeżeli opóźnienie wynosi co najmniej 3 miesiące zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Ściganie następuje, co do zasady na wniosek pokrzywdzonego, czyli osoby uprawnionej do alimentów. 

PODSUMOWANIE

Część regulacji prawnych ukształtowanych jest w ten sposób, że nakładając obowiązek na jedną osobę, jednocześnie drugiej przyznaje pewne uprawnienie. Tak właśnie jest w przypadku alimentów. Rodzice obowiązani są do spełnienia świadczeń alimentacyjnych, a dzieci uprawnione do ich otrzymania. Dlatego też, korzystając z odpowiednich instrumentów prawnych,
w przypadku gdy rodzic przestaje płacić alimenty świadczenie to należy egzekwować. 

Jeżeli potrzebujesz więcej informacji w tym zakresie skontaktuj się z kancelarią prawa rodzinnego, gdzie od radców prawnych i adwokatów specjalizujących się w prawie rodzinnym uzyskasz poradę, co do Twojej sprawy lub poszukując dodatkowych wiadomości sprawdź stronę.

Marta Nadolska 

Aplikant radcowski