Jednym ze sposobów na ustalenie ojcostwa wobec dziecka pozamałżeńskiego jest jego uznanie w Urzędzie Stanu Cywilnego. Mężczyzna, od którego pochodzi dziecko musi złożyć pisemne oświadczenie, że to właśnie on jest ojcem. Stanowisko mężczyzny musi jeszcze potwierdzić matka – może to zrobić jednocześnie z mężczyzną lub w ciągu trzech miesięcy po jego oświadczeniu.
Od tego momentu mężczyzna formalnie staje się ojcem i prawnym opiekunem dziecka.
Zasady uznania dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego
Oświadczenie o uznaniu dziecka mężczyzna może złożyć przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego, przed sądem opiekuńczym lub konsulem, jeśli sprawa toczy się za granicą. Złożenie takiego oświadczenia musi być dobrowolne. Mężczyzna uznający dziecko musi mieć też zdolność do czynności prawnych i ukończony 16 rok życia. Nie może natomiast uznać dziecka, wobec którego ojcostwo zostało już ustalone lub gdy sprawa o ustalenie ojcostwa jest w toku. Wynika to stąd, że prawnie dziecko może mieć tylko jednego ojca.
Uznając dziecko w Urzędzie Stanu Cywilnego mężczyzna nie musi w żaden sposób udowadniać, że to on jest jego faktycznym ojcem. Składając oświadczenie powinien być jednak przekonany o istniejącym pokrewieństwie.
Władza rodzicielska, prawo do dziedziczenia – co daje uznanie ojcostwa?
Mężczyzna, który dobrowolnie uznał dziecko ma nad nim władzę rodzicielską. Dziecko może też nosić jego nazwisko lub nazwisko utworzone z połączenia nazwisk matki i ojca. Mężczyzna wraz z dzieckiem otrzymują też prawo do wzajemnego dziedziczenia. Z drugiej strony na ojca w razie konieczności może zostać nałożony obowiązek alimentacyjny.
A co jeśli mężczyzna nie zamierza dobrowolnie uznać dziecka? W takim przypadku można wnieść sprawę o sądowe ustalenie ojcostwa. Sąd odnosi się wtedy do zasady o domniemaniu ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego. Domniemanie to musi być jednak poparte mocnymi dowodami.
Ustalenie ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego a zasada o domniemaniu ojcostwa
Zgodnie z obowiązującym prawem domniemywa się, że ojcem dziecka pozamałżeńskiego jest ten mężczyzna, który obcował z jego matką w tzw. okresie koncepcyjnym, czyli między trzechsetnym, a sto osiemdziesiątym pierwszym dniem przed narodzinami dziecka. W przypadku dziecka poczętego metodą wspomaganego rozrodu (np. za pomocą in vitro) za ojca dziecka uznaje się dawcę komórki rozrodczej. Tak samo jak w przypadku dziecka poczętego w czasie trwania małżeństwa, tak i tu domniemanie to może zostać obalone. Może się tak stać, jeśli matka dziecka w okresie koncepcyjnym współżyła z innym mężczyzną i to jego ojcostwo jest bardziej prawdopodobne.
Wynik badania DNA – dowód potwierdzający domniemanie ojcostwa
Aby zasada o domniemaniu ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego mogła zadziałać kobieta musi udowodnić, że w okresie koncepcyjnym faktycznie obcowała z mężczyzną. Jeśli tego nie udowodni, zasada o domniemaniu ojcostwa nie będzie obowiązywała. Dowodem, który pozwala potwierdzić domniemanie o ojcostwie mogą być zeznania świadków albo np. wyniki grupowego badania krwi. Najbardziej wiarygodnym dla sądu jest jednak wynik badania DNA. Potrafi on wykluczyć ojcostwo na 100% lub potwierdzić je z prawdopodobieństwem wyższym niż 99,9999%. Pobranie próbek do badania obywa się wtedy zgodnie z nałożoną z góry, formalną procedurą – w placówce medycznej, w obecności świadków i za okazaniem dokumentów tożsamości.
Natalia Jeziorska, www.premium.testDNA.pl