Kiedy osoba świadcząca usługi w ramach umowy zlecenia lub umowy o dzieło jest podatnikiem VAT?
Wśród przedsiębiorców bardzo częstym, budzącym wiele problemów jest zagadnienie podatnika zawarte w ustawie o podatku od towarów i usług. Mianowicie kiedy świadcząc usługi jesteśmy zobowiązani do opodatkowania ich podatkiem VAT.
Zgodnie bowiem z art.15 ustawy VAT, który zawiera definicję podatnika VAT, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Z kolei ust 2 niniejszego artykułu stanowi, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
Tym samym podatnikiem VAT jest osoba, która wykonuje w celach zarobkowych samodzielną działalność, świadczoną w sposób ciągły, w zakresie m.in. producentów i handlowców.
Powyższa definicja wydaje się klarowna i zrozumiała. Jednakże co w sytuacji gdy świadczymy usługi w ramach umowy o dzieło lub zlecenia (będąc zleceniobiorcą) na rzecz osoby trzeciej niebędącej naszym zleceniodawcą?
Czy zgodnie z definicją z art. 15 jesteśmy podatnikami VAT i w związku z tym jesteśmy zobligowani do rozliczania się z niniejszego podatku?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Dlatego z pomocą przychodzi nam art.15 ust. 3 ustawy VAT. Mianowicie zgodnie z owym przepisem za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się m.in. działalności wykonywanej osobiście, wymienionych w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Dlatego, w ramach wykładni a contrario, należy stwierdzić, że osoby które dokonują świadczenia usług na rzecz osób trzecich w ramach łączącego ich ze zleceniodawcą umową zlecenia, będą podatnikami VAT jeżeli m.in. odpowiedzialność za zlecane czynności będą ponosili oni sami a nie zleceniodawca (tym samym owe osoby będą wykluczone z zakresu wyłączenia przewidzianego w ust. 15 ust. 3 ustawy VAT).
W takim samym tonie wypowiedział się WSA w Warszawie w Wyroku z dnia 22 marca 2010 r. sygn. akt III SA/Wa 1396/09, w którym to stwierdził, że „Z punktu widzenia przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535 ze zm.) istotne jest nie to, aby zleceniodawca odpowiadał obok zleceniobiorcy, ale żeby zleceniodawca przejął na siebie odpowiedzialność, której w związku z tym nie ponosi zleceniobiorca. Inaczej, aby umowa ustanawiała odpowiedzialność zleceniodawcy. Wyłączeniu z opodatkowania podlegają bowiem umowy zlecenia i o dzieło, które nie przewidują odpowiedzialności zleceniobiorcy wobec osób trzecich”.
Podsumowując, należy mieć na uwadze w trakcie zawierania umowy zlecenia albo umowy o dzieło w jaki sposób owa umowa reguluje zakres odpowiedzialności względem osób trzecich. Kwestia ta będzie bowiem wpływała na to czy osoby świadczące usługi w ramach umowy o dzieło lub umowy zlecenia będą zobowiązane do uiszczania podatku VAT czy też nie (pomijając oczywiście zagadnienie zwolnień przedmiotowych i podmiotowych przewidzianych w art. 43 i art. 113 ustawy VAT).