Niekiedy zdarzają się sytuacje, kiedy do spadku zostaje powołana osoba małoletnia. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i zasadami dziedziczenia ustawowego spadek może zostać odziedziczony przez małoletniego. Nabyty spadek staje się majątkiem osoby małoletniej, ale taka osoba nie może nim samodzielnie rozporządzać.
Małoletni może dziedziczyć zarówno na podstawie dziedziczenia ustawowego, jak i testamentu. Dopóki jednak taka osoba nie ukończy osiemnastego roku życia (do tego czasu dzieci nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych), nie może samodzielnie decydować o nabytym majątku – oznacza to, że małoletni nie może na przykład sprzedać spadku. Takie działania mogą podjąć wyłącznie jego rodzice bądź opiekunowie.
Prawo zarządzania majątkiem dziecka zgodnie z prawem spadkowym przypada jego rodzicom bądź opiekunom. Oznacza to, że rodzice bądź pełnoprawni opiekunowie powinni sprawować zarząd z należytą starannością – mogą oni zarządzać zarówno całym majątkiem, jak i tylko niektórymi jego składnikami.
Warto wiedzieć, że niektóre rzeczy mogą zostać wyłączone spod zarządu rodziców czy opiekunów. Są to przede wszystkim przedmioty, które zostały oddane małoletniemu do swobodnego użytku, a także jego zarobki. Co więcej, zarówno rodzice, jak i opiekunowie nie mogą dokonywać jakichkolwiek czynności, które przekraczałyby zarząd (bez wydania wyraźnej zgody sądu opiekuńczego – a takim sądem jest właściwy na miejsce zamieszkania lub miejsce pobytu dziecka sąd rejonowy).
Niekiedy zdarza się, że rodzice osoby małoletniej są w trakcie rozwodu i nie jest do końca jasne, kto będzie sprawował pełnoprawną opiekę nad dzieckiem i w jego imieniu zarządzał odziedziczonym spadkiem. W takiej sytuacji trzeba mieć na uwadze przepisy kodeksu rodzinnego oraz opiekuńczego, zgodnie z którymi spadek przepisany dziecku w umowie darowizny lub na podstawie testamentu można zastrzec.
W rzeczywistości oznacza to, że odziedziczony przez małoletniego majątek nie będzie znajdował się pod zarządem rodziców. W takim wypadku (jeśli spadkodawca nie wskaże innego konkretnego zarządcy), zarząd może sprawować kurator ustanowiony przez właściwy sąd opiekuńczy.
Warto podkreślić, że wskazanie osoby sprawującej zarząd nad spadkiem (gdy spadkobiercą jest małoletni), jest możliwe wyłącznie w testamencie. Jest to więc jeden z argumentów przemawiających za sporządzeniem zapisu testamentowego. W testamencie można nie tylko wskazać, kto będzie dziedziczył majątek, ale również, kto będzie sprawował nad nim zarząd.
Jeszcze jedną kwestią związaną z dziedziczeniem spadku przez małoletniego jest przejęcie majątku z długami. Często dzieje się tak, że odziedziczony spadek jest zadłużony – wówczas można majątek odrzucić. Jeśli jednak jako rodzice odrzucimy spadek, wówczas przechodzi on na nasze dzieci.
Małoletni nie może odpowiadać przed sądem czy notariuszem, dlatego to my jako spadkobiercy mamy prawo podjąć decyzję o odrzuceniu spadku przez małoletniego. Odrzucając spadek, trzeba jednak wystąpić do sądu o wydanie zgody na rezygnację ze spadku przez niepełnoletnie dziecko. Jeśli nie dojdzie do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego, wówczas na mocy prawa dziecko przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza.